Tại sao lại cần khiển đọt sầu riêng trước khi xổ nhuỵ?

Khiển đọt sầu riêng là kỹ thuật quan trọng giúp cây tập trung dinh dưỡng, giảm rụng trái non và tăng năng suất. Bài viết dưới đây, Nông nghiệp SOFa chia sẻ chi tiết cách thực hiện kỹ thuật này hiệu quả, từ thời điểm đến quy trình chuẩn.

Hiểu đúng về khiển đọt sầu riêng

Khiển đọt là gì?

Khiển đọt là kỹ thuật can thiệp nhằm hạn chế cây sầu riêng ra lá non trong giai đoạn chuẩn bị ra hoa (xổ nhuỵ). Bằng cách điều chỉnh dinh dưỡng, tưới nước và phun phân bón lá, nông dân giúp cây tập trung năng lượng vào việc hình thành hoa thay vì phát triển lá. Kỹ thuật này đặc biệt quan trọng với các giống sầu riêng như Ri6, Monthong và Dona, vốn dễ ra đọt non nếu không được kiểm soát.

Vai trò của khiển đọt trong giai đoạn trước xổ nhuỵ

Khiển đọt giúp cây sầu riêng đạt trạng thái sinh lý tối ưu trước khi ra hoa. Cụ thể:

• Ngăn chặn lá non cạnh tranh dinh dưỡng với hoa, đảm bảo hoa phát triển mạnh.
• Tăng cường khả năng đậu trái, giảm tỷ lệ rụng trái non xuống dưới 15% (theo nghiên cứu từ Viện Cây ăn quả miền Nam).
• Ổn định chu kỳ ra hoa, đặc biệt ở các vùng có khí hậu biến động như Tây Nguyên.

Thời điểm vàng để khiển đọt sầu riêng

Nhận diện “mắt cua” và dấu hiệu cây chuẩn bị xổ nhuỵ

“Mắt cua” là các mầm hoa nhỏ xuất hiện ở nách lá, báo hiệu cây sắp xổ nhuỵ. Để nhận diện:

• Quan sát các cành cấp 2 hoặc cấp 3, nơi “mắt cua” thường xuất hiện.
• Kiểm tra vào buổi sáng, khi ánh sáng tốt, để thấy rõ các mầm nhỏ màu xanh nhạt.
• Dấu hiệu cây sẵn sàng xổ nhuỵ: lá chuyển màu xanh đậm, không còn lá non, cành cứng cáp.

Thời điểm này thường rơi vào khoảng 45–60 ngày trước khi hoa nở, tùy giống và vùng trồng.

Khác biệt về thời điểm khiển đọt giữa Tây Nguyên và Miền Đông Nam Bộ

• Tây Nguyên: Thời điểm lý tưởng là tháng 11 đến tháng 1, khi mùa khô bắt đầu, độ ẩm giảm còn 60–70%. Cây cần được kích thích sớm để tránh ra đọt trong mùa mưa.
• Miền Đông Nam Bộ: Thường thực hiện từ tháng 12 đến tháng 2, khi nhiệt độ trung bình dao động 25–30°C, phù hợp để cây tập trung dinh dưỡng cho hoa. Sự khác biệt này đòi hỏi nông dân phải nắm rõ đặc điểm khí hậu vùng để điều chỉnh lịch khiển đọt sầu riêng chính xác.

Kỹ thuật khiển đọt sầu riêng

Cách khiển đọt sầu riêng – Bón phân, phun lá, điều tiết nước

Để thực hiện khiển đọt sầu riêng hiệu quả, bạn cần kết hợp các biện pháp:

• Bón phân: Sử dụng phân bón có tỷ lệ NPK cân đối, như 10-20-20, với liều lượng 1–1.5 kg/cây trưởng thành (10–15 năm tuổi). Ưu tiên phân kali và lân để thúc đẩy ra hoa.
• Phun lá: Áp dụng phân bón lá chứa bo (B) và kẽm (Zn), chẳng hạn như Borax 0.1% hoặc ZnSO4 0.2%, phun 2 lần cách nhau 7 ngày.
• Điều tiết nước: Giảm tưới nước xuống 2–3 lần/tuần, mỗi lần 50–70 lít/cây, để hạn chế cây ra lá non.

Bí quyết khiển đọt sầu riêng – Áp dụng tỷ lệ phân hợp lý

Một bí quyết khiển đọt sầu riêng là duy trì tỷ lệ phân bón phù hợp với độ tuổi và sức khỏe cây:

Cây 3–5 năm tuổi: Bón 0.5–0.8 kg phân NPK 15-15-15/cây.

Cây trên 10 năm tuổi: Tăng liều lượng lên 1.2–1.8 kg/cây, kết hợp 200 g phân hữu cơ vi sinh.

Tránh bón phân đạm cao (như ure) vì dễ kích thích ra lá non, làm giảm hiệu quả ra hoa.

Lưu ý khiển đọt sầu riêng – Tránh sai lầm thường gặp

– Không phun thuốc trừ sâu mạnh trong giai đoạn này để tránh ảnh hưởng đến mầm hoa.

– Kiểm tra độ pH đất (lý tưởng 5.5–6.5) trước khi bón phân để đảm bảo cây hấp thụ tốt.

– Theo dõi thời tiết, tránh khiển đọt sầu riêng khi có mưa lớn kéo dài vì dễ gây ngập úng, kích thích ra lá.

Lợi ích của việc khiển đọt trước khi xổ nhuỵ

Giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi hoa thay vì ra lá non

Khi cây ra lá non, khoảng 30–40% dinh dưỡng bị phân tán, làm giảm sức mạnh của mầm hoa. Khiển đọt sầu riêng giúp:

• Chuyển hướng năng lượng sang hình thành hoa, tăng số lượng hoa trên mỗi cành lên 20–25%.
• Đảm bảo hoa khỏe, có khả năng thụ phấn tốt hơn.
• Hạn chế hiện tượng cây “đi đọt” đồng thời với ra hoa, vốn làm giảm tỷ lệ đậu trái.

Giảm hiện tượng rụng trái non, tăng tỷ lệ đậu trái

Theo thống kê từ Hiệp hội Sầu riêng Việt Nam, việc khiển đọt sầu riêng đúng cách giúp giảm tỷ lệ rụng trái non từ 20% xuống còn 8–10%. Điều này nhờ:

• Cân bằng sinh lý cây, giúp hoa và trái non nhận đủ dinh dưỡng.
• Tăng cường sức đề kháng của cây trước các yếu tố môi trường như sương muối hay gió mạnh.

Nâng cao chất lượng trái và ổn định năng suất lâu dài

Khiển đọt không chỉ tăng đậu trái mà còn cải thiện chất lượng trái:

• Trái to hơn, trung bình đạt trọng lượng 2.5–3.5 kg/trái (so với 2–2.5 kg nếu không khiển đọt).
• Cơm sầu riêng vàng, dẻo, vị ngọt đậm, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.
• Duy trì năng suất ổn định qua các vụ, trung bình 15–20 tấn/ha/năm.

Những sai lầm phổ biến khi khiển đọt sầu riêng

Bón phân đạm quá nhiều hoặc không cân đối

Sử dụng phân đạm cao (như ure 46%) quá mức khiến cây ra lá non thay vì hoa. Ví dụ, bón hơn 2 kg ure/cây có thể làm tăng trưởng lá lên 50%, nhưng giảm tỷ lệ ra hoa xuống dưới 10%.

Khiển đọt sai thời điểm khiến cây vừa ra hoa vừa đi đọt

Thực hiện khiển đọt sầu riêng quá sớm hoặc muộn làm cây phân tán năng lượng. Chẳng hạn, nếu khiển đọt khi “mắt cua” chưa xuất hiện, cây vẫn ra lá non, làm giảm hiệu quả ra hoa đến 30%.

Tưới nước không phù hợp dẫn đến mất hiệu quả khiển đọt

Tưới quá nhiều nước (hơn 100 lít/cây/ngày) trong giai đoạn này kích thích cây ra lá, làm thất bại kỹ thuật khiển đọt sầu riêng. Ngược lại, tưới quá ít (dưới 30 lít/cây/ngày) gây stress, làm rụng mầm hoa.

Xem thêm: Kỹ thuật tỉa cành sâu riêng cho trái chất lượng cao

Quy trình mẫu khiển đọt sầu riêng được khuyến nghị

Bước 1 – Quan sát mắt cua, điều chỉnh dinh dưỡng

Kiểm tra “mắt cua” trên cành, đảm bảo đất có độ pH 5.5–6.5 và bón phân NPK 10-20-20 với liều lượng 1 kg/cây.

Bước 2 – Thực hiện bón phân kết hợp phun lá

Bón phân hữu cơ vi sinh (200–300 g/cây) và phun phân bón lá bo-kẽm (0.1% Borax) vào sáng sớm, cách nhau 7 ngày.

Bước 3 – Kiểm soát nước tưới để hạn chế đọt non

Tưới 50–70 lít/cây, 2–3 lần/tuần, tùy theo độ ẩm đất. Dùng hệ thống tưới nhỏ giọt để kiểm soát chính xác.

Bước 4 – Theo dõi cây cho đến khi xổ nhuỵ ổn định

Quan sát mầm hoa sau 10–15 ngày, đảm bảo không có lá non xuất hiện. Nếu cần, phun bổ sung kali nitrat (0.2%) để kích thích xổ nhuỵ.

Tóm lại

Khiển đọt sầu riêng là bước không thể thiếu để đảm bảo cây ra hoa đều, đậu trái tốt và đạt năng suất cao. Bằng cách áp dụng đúng kỹ thuật, từ nhận diện thời điểm đến điều chỉnh dinh dưỡng và tưới nước, bạn sẽ tối ưu hóa chất lượng trái và lợi nhuận. Hãy truy cập Nông nghiệp SOFa để cập nhật thêm các kỹ thuật canh tác hiện đại.