Kích thước chữ

Cây cà phê là cây công nghiệp chủ lực của Việt Nam, đặc biệt ở Tây Nguyên. Tuy nhiên, trong quá trình canh tác, bà con thường gặp phải nhiều bệnh hại nguy hiểm, trong đó bệnh khô cành khô quả cà phê (còn gọi là bệnh thán thư ở cà phê) gây thiệt hại nặng đến năng suất và chất lượng hạt. Nếu không có biện pháp quản lý kịp thời, bệnh có thể làm giảm sản lượng 20 – 40%, thậm chí mất trắng ở những vườn bị nặng.

Bài viết này sẽ giúp bà con hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, tác hại cũng như cách phòng trừ bệnh khô cành khô quả trên cây cà phê một cách hiệu quả, bền vững.

NỘI DUNG CHÍNH

Bệnh khô cành khô quả cà phê là gì?

Bệnh khô cành khô quả trên cây cà phê, hay còn gọi là bệnh thán thư ở cà phê, là bệnh do nấm Colletotrichum gloeosporioides gây ra. Bệnh tấn công cành, quả, đôi khi cả lá, làm cây suy yếu, giảm năng suất đáng kể, đặc biệt trong mùa mưa.

Nguyên nhân gây bệnh khô cành khô quả cà phê

Nguyên nhân bệnh khô cành cà phê chủ yếu bắt nguồn từ nấm Colletotrichum gloeosporioides. Các yếu tố thuận lợi bao gồm:

Môi trường ẩm ướt: Độ ẩm trên 85% và mưa kéo dài kích thích nấm phát triển.

Vườn thiếu chăm sóc: Cành lá rậm rạp, không tỉa thường xuyên.

Cây thiếu sức đề kháng: Thiếu dinh dưỡng hoặc bị sâu bệnh khác làm cây dễ nhiễm.

Lây lan: nấm phát tán chủ yếu qua gió, nước mưa, dụng cụ canh tác. Khi gặp điều kiện thích hợp, bào tử nấm nhanh chóng xâm nhập vào lá, cành, quả.

Triệu chứng nhận biết bệnh khô cành khô quả

Bệnh có biểu hiện rõ rệt trên các bộ phận của cây:

Trên cành

Vết bệnh màu nâu đen, lan dần, khiến cành khô và chết từng đoạn.
Cành giòn, dễ gãy, lá rụng hàng loạt.
Ví dụ: Cành chính, cành thứ cấp, cành non đều có thể bị ảnh hưởng.

Trên quả

Vết thán thư lõm, màu đen, xuất hiện trên quả non hoặc chín.
Quả teo khô, rụng sớm, gây thất thoát năng suất.
Ví dụ: Cà phê vối, cà phê chè, cà phê robusta thường bị nặng.

Trên lá

Vết cháy màu xám nâu, lá vàng úa, giảm khả năng quang hợp.
Lá rụng sớm, làm cây suy kiệt.
Ví dụ: Lá ở tầng thấp, lá già, lá tiếp xúc nhiều với độ ẩm dễ bị bệnh.

Tác hại của bệnh khô cành khô quả trên cây cà phê

Bệnh gây thiệt hại nghiêm trọng:

Mất năng suất: Tỷ lệ quả rụng có thể đạt 40–60% nếu không kiểm soát kịp thời.
Cây suy yếu: Cành chết, lá rụng làm cây khó phục hồi, ảnh hưởng vụ sau.
Tăng chi phí sản xuất: Chi phí thuốc trừ bệnh và công chăm sóc tăng cao.

Biện pháp phòng trừ bệnh khô cành khô quả cà phê

Phòng bệnh luôn hiệu quả và tiết kiệm hơn chữa bệnh. Một số giải pháp bà con có thể áp dụng:

Biện pháp canh tác

Tỉa cành sáng tạo: Tỉa cành theo hình chữ Y, giữ mật độ cành vừa phải (10–12 cành/cây), đảm bảo ánh sáng xuyên qua, giảm độ ẩm.
Che phủ đất: Sử dụng rơm rạ hoặc cỏ khô phủ gốc để hạn chế bắn nước mưa, giảm lây lan nấm.
Luân canh cây trồng xen: Trồng xen cây họ đậu (đậu tương, đậu phộng) để cải thiện đất và giảm nấm bệnh.

Biện pháp sinh học

Chế phẩm vi sinh độc quyền: Sử dụng Trichoderma harzianum (liều 2.5 kg/ha) trộn với phân chuồng hoai mục để bón gốc, tăng khả năng kháng nấm Colletotrichum gloeosporioides.
Tưới nước thảo dược: Phun dung dịch chiết xuất từ tỏi (500 g giã nhỏ, pha với 10 lít nước) lên cành, lá để ức chế nấm tự nhiên.
Vi sinh vật bản địa: Thu thập đất giàu vi sinh từ vườn cà phê khỏe mạnh, ủ với phân hữu cơ để bón, tăng sức đề kháng cho cây.

Tham khảo giải pháp sinh học an toàn tại Trừ nấm sinh học SOFA Vaccino 250ml để hỗ trợ quản lý bệnh thán thư trên cà phê.

Biện pháp hóa học (khi bệnh nặng)

Sử dụng thuốc chứa hoạt chất Azoxystrobin hoặc Difenoconazole (liều 2.8–3.2 lít/ha), phun 2 lần cách nhau 7 ngày.
Phun thuốc vào buổi sáng sớm, tránh phun khi trời sắp mưa.

Cách chăm sóc và phòng bệnh khô cành khô quả cà phê lâu dài

Bà con nên theo dõi thời tiết thường xuyên bằng các ứng dụng dự báo để điều chỉnh lượng nước tưới, tránh tình trạng ẩm độ quá cao – nguyên nhân thuận lợi cho nấm phát triển. Đồng thời, cần bón bổ sung phân vi lượng kẽm và bo với liều lượng 20–25 g/cây/năm nhằm tăng sức đề kháng, giúp cây khỏe mạnh hơn. Ngoài ra, việc lựa chọn giống cà phê kháng bệnh như TR9, TR11 hoặc Catimor cũng là giải pháp lâu dài, giúp vườn cà phê chống chịu tốt hơn với bệnh khô cành khô quả.

Tóm lại

Bệnh khô cành khô quả cà phê là thách thức lớn, nhưng với các biện pháp canh tác sáng tạo, sinh học độc quyền và hóa học hợp lý, nông dân có thể bảo vệ vườn cây hiệu quả. Áp dụng đúng kỹ thuật sẽ đảm bảo năng suất và chất lượng vụ mùa lâu dài.